شیر آغوز مادر تا چند روز است و چه فوایدی دارد؟

شیر مادر که بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع به ترشح خواهد کرد، همواره یک ترکیب ثابت نخواهد داشت. بسته به نیاز کودک، با توجه به زمان تولد و تحت شرایط مختلف شیر مادر را از نظر ترکیبات و مواد مغذی به سه مرحله تقسیم می‌کنند:

1. شیر آغوز مادر که از زمان تولد تا روز 4 یا 5 پس از تولد ترشح می‌شود.
2. وارد شدن به مرحله شیر رسیده یا Foremilk که حدوداً روز 5 تا 10 ترشح می‌شود.
3. و شیر رسیده یا Hindmilk که از روز 10 زایمان به بعد ترشح خواهد شد.

در این میان شیر آغوز مادر با داشتن بیشترین میزان پروتئین و ترکیبات آنتی اکسیدان، عامل ایجاد ایمنی و مقاومت در بدن نوزاد است. از این رو خرید شیردوش و مصرف این شیر اولیه برای حفظ جان و سلامت کودک، بسیار ضروری است. اگر به تازگی عضو جدیدی به خانواده شما اضافه شده است، پیشنهاد می‌کنیم با ادامه این مقاله از تجهیزات پزشکی توانی نو همراه باشید!

 

[RP]

بیشتربدانید: شیر مادر چه تاثیری بر رشد و نبوغ کودک دارد؟

 

آغوز یا کلستروم چیست؟

شیر اولیه مادر یا سایر پستانداران که به نام کلستروم (Colostrum) آغوز یا شیر ماک نیز شناخته می‌شود، شیر کم حجم غلیظ و زرد رنگی است که هفته 12 تا 16 حاملگی در پستان‌ها ترشح شده و سرشار از پادتن، ایمونوگلوبین، پروتئین و ترکیبات ایمنی بخش است. شیر آغوز مادر در مقایسه با شیر رسیده، مواد معدنی و پروتئین بیشتر و در مقابل، قند و چربی کمتری دارد.

به طور کلی، کلستروم حاوی ترکیبات زیست فعالی است که نقش مؤثری در رشد مخاط روده و رشد طبیعی سیستم ایمنی داشته و مانند سپری محافظ روی پرزهای روده را پوشانده و سدی در برابر عفونت ها، آلودگی‌های موجود در محیط خارجی رحم و عوامل بیماری زا ایجاد می‌کند.

 

ارزش غذایی شیر آغوز مادر

مواد مغذی موجود در شیر مادر، به عوامل مختلفی از جمله: زمان تولد نوزاد، وضعیت تغذیه‌ای و سن مادر، زمان نمونه برداری و... بستگی دارد و معیار واحدی نخواهد داشت. اما طبق تحقیقات انجام شده توسط دکتر هستر و همکارانش، میانگین مواد مغذی موجود در 100 میلی لیتر شیر آغوز مادر (در فاصله زمانی 2-6 هفته پس از تولد نوزاد) طبق جدول زیر است:

 

جدول ارزش غذایی شیر آغوز مادر

ردیف	ماده مغذی	مقدار در 100 میلی لیتر
1	انرژی	6/53 کالری
2	کربوهیدرات (لاکتوز اولیه)	6/5 گرم
3	چربی	2/2 گرم
4	پروتئین	5/2 گرم
5	فاکتور‌های ایمنی شامل: لاکتوفرین، IgA، IgG، و IgM	37/719 میلی گرم

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

میزان بتا کاروتن موجود در شیر ماک در حدود 10 برابر بیشتر از شیر ترشح شده در روزهای بعدی است. همین میزان بالای بتا کاروتن نیز عامل رنگ زرد شیر آغوز می‌شود. به علاوه میزان ویتامین‌های E و Zinc نیز در این شیر اولیه بسیار بیشتر است!

علت اهمیت شیر آغوز مادر برای نوزاد

آغوز منبع غنی ایمونوگلوبین (Ig) ، پپتید‌های ضد میکروب مثل لاکتوفرین و لاکتوپراکسیداز و همچنین مولکول‌های فعال زیستی شامل فاکتورهای رشد است. این ترکیبات که نقش مهمی در تغذیه کامل، رشد کافی و تکامل نوزاد ایفا می‌کنند، به عنوان اولین واکسن نیز شناخته می‌شوند؛ زیرا باعث افزایش سطح ایمنی شده و سیستم گوارش نوزاد را در مقابل میکروب‌ها و عوامل بیماری زا مقاوم خواهد کرد.

شیر آغوز با داشتن پروتئین و مواد ضد میکروبی بیشتر، نیاز‌های تغذیه‌ای اساسی نوزاد از جمله تأمین کلسیم، ویتامین A، آهن، ویتامین و انرژی را برآورده کرده و بدن او را در برابر هجوم عفونت‌های تنفسی، انگل ها، انواع باکتری، ویروس، قارچ، میکروارگانیسم‌ها و مواد شیمیایی محافظت می‌کند. به همین دلیل مصرف این شیر اولیه به خصوص برای نوزادان LBW (زودرس) حیاتی بوده و در غیاب سیستم دفاعی و ایمنی رشد یافته، نارسایی‌های سیستم گوارش، عروق، اعصاب، کلیه و... با مقاوم کردن بدن نوزاد، جلو ابتلای او به بیماری‌های خطرناک و حتی مرگ را خواهد گرفت.

 

 

بیشتربدانید: معایب و مزایا شیردوش برقی چیست؟

 

شیر آغوز مادر تا چند روز است؟

ترکیبات شیر مادر بنا بر نیاز‌های غذایی و ایمونولوژیک کودک، از ابتدای تولد تا پایان دوران شیردهی تغییرات فراوانی خواهد داشت و همین نکته باعث شده، میزان مواد مغذی و ترکیبات شیر از مادری به مادر دیگر نیز متفاوت باشد. این نکته درمورد شیر اولیه یا کلستروم نیز وجود دارد. به این صورت که معمولاً برای نوزادانی که به موقع متولد شده اند، ترشح آغوز از زمان تولد تا حدود 5-7 روز ادامه خواهد داشت؛ این در حالی است که ترشح آغوز برای نوزادان زودرس، از ابتدای تولد تا حدود 15-21 روز ادامه می‌یابد تا شرایط را برای تکامل نوزاد فراهم کند. به طور میانگین حجم شیر آغوز مادر 20-2 میلی لیتر خواهد بود که برای هر نوزاد بنا به شرایط و نیاز‌های او، به میزان متفاوتی تشرح خواهد شد.

• توجه داشته باشید که مادرانی که زایمان طبیعی دارند، بلافاصله پس از زایمان می‌توانند نوزاد خود را با شیر آغوز تغدیه کنند، در حالی که در زایمان سزارین، به علت بیهوشی یا بی حسی موضعی مادر در زمان زایمان، ممکن است شیر آغوز با تأخیر ترشح شود و پیرو آن، شیردهی کودک نیز به زمان بیشتری نیاز داشته باشد!

 

 

بیشتربدانید: بهترین گزینه مادران شاغل برای شیر دادن به نوزادان خود

 

اجازه ندهید آغوز هدر برود!

مادران به دلایل متعددی مثل شاغل بودن، دردناکی نوک سینه، التهاب پستان‌ها، نبودن امکان شیردهی به نوزاد، تحریک تولید شیر و... ممکن است نتوانند در هنگام نیاز نوزاد، او را تغدیه کنند. اما با توجه به اهمیت تغذیه با شیر مادر و به‌خصوص تغذیه کودک با شیر آغوز، که هیچگونه جایگزینی هم نخواهد داشت، بهتر است در صورت مواجهه با چنین مسائلی، به دنبال راه‌های جایگزین برای استفاده از بیشترین میزان شیر یا کلستروم باشند.

یکی از این روش‌های رایج، دوشیدن یا پمپ کردن شیر است. به این صورت که مادر می‌تواند با استفاده از شیر دوش برقی یا شیر دوش دستی، مقدار کافی از شیر را برای تغذیه کودک از قبل جمع آوری کند.

[RP]

 

 

بیشتربدانید: بهترین مدل‌ های شیردوش‌ برقی و مزیت های شیردوش برقی به شیردوش دستی !

 

روش‌های مختلف برای دوشیدن شیر

دوشیدن شیر به راحتی و به یکی از روش‌های زیر قابل انجام است:

• دوشیدن شیر با دست
• دوشیدن با شیر دوش دستی
• دوشیدن با شیر دوش برقی

اگر فقط گاهی، نیاز به دوشیدن شیر خواهید داشت، می‌توانید با کمی تمرین و به راحتی با دست، شیر بدوشید. اما چنانچه مادر شاغلی باشید که به طور مداوم به این کار نیاز خواهید داشت، بهتر از شیر دوش دستی یا شیر دوش برقی استفاده کنید. به طور میانگین دوشیدن شیر با استفاده از شیر دوش دستی در حدود 45 دقیقه و با استفاده از شیر دوش برقی تنها 15 دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.

• به خاطر داشته باشید که دوشیدن شیر تنها روشی برای ذخیره شیر مورد نیاز نوزاد نیست، بلکه به عنوان تسکین دهنده درد پستان در زمان احتباس، بهبود زخم در ناحیه نوک پستان و تحریک غدد ترشح کننده شیر برای افزایش حجم شیر ترشح شده نیز، به حساب می‌آید!

 

بیشتربدانید: وسایل مورد نیاز نوزاد و مادر کدامند؟

 

نکات مهمی که باید در هنگام استفاده از شیر دوش رعایت کنید

توصیه می‌شود که در زمان دوشیدن شیر، در وضعیت راحتی قرار بگیرید و برای پمپ شیر، زمان کافی اختصاص بدهید تا باعث احساس درد یا آزرده شدن پستان‌ها نشوید. رعایت نکات به ظاهر ساده زیر نیز می‌تواند فرایند دوشیدن شیر را برای شما آسان‌تر کند:

• پیش از هر کار، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
• برای آماده کردن سینه‌ها، می‌توانید از یک حوله گرم حدود 10 دقیه قبل،  یا کمی ماساژ کمک بگیرید.
• چنانچه از دست برای دوشیدن شیر استفاده می‌کنید، در نظر داشته باشید که نوک سینه را نفشارید. نقطه مناسب قرار دادن انگستان، ناحیه هاله رنگی سینه‌ها است.
• در زمان استفاده از شیر دوش، توجه داشته باشید که محافظ سینه یا فلنج آن از نظر اندازه، مناسب باشد.
• در اولین دفعات استفاده از شیر دوش برقی، درجه مکش را در کمترین میزان قرار دهید؛ سپس می‌توانید به تدریج درجه مکش را افزایش دهید.

 

 

نحوه صحیح نگهداری شیر مادر

پس از دوشیدن شیر با دست یا با استفاده از شیر دوش برقی، نکته مهم، نگهداری صحیح شیر برای استفاده نوزاد است. به طور کلی شیر دوشیده شده را می‌توان به مدت 7-8 ساعت در دمای اتاق نگهداری کرد و در صورت نگهداری در یخچال، زمان ماندگانی شیر تا حدود 48 ساعت نیز افزایش خواهد یافت. یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از دور ریز شیر، استفاده از ظرف‌های کوچک و درج تاریخ دوشیدن روی ظرف است. در ضمن به خاطر داشته باشید که اگر در طول یک روز، بیش از یک مرتبه از شیر دوش استفاده کردید، قبل از اضافه کردن شیر تازه دوشیده شده به ظرف داخل یخچال، باید ابتدا آن را در حدود 1-2 ساعت در یخچال سرد کنید!