زخم بستر و تمام آنچه باید در مورد درمان آن بدانید

برای اغلب افراد سوال پیش آمده است که :

زخم بستر چیست؟

چگونه به وجود می آید؟

درمان آن به چه شکل است؟

آیا با ابتلا به زخم بستر خطر مرگ هم حتمی است؟

برای پاسخ به این سوالات باید ابتدا در خصوص زخم بستر اطلاعات کافی داشته باشیم. و همچنین در صورتی که عزیزانمان دچار این عارضه هستند، راه درمان و و یا بهتر از آن پیشگیری از ابتلا به زخم بستر را بدانیم و انجام دهیم. در همین جا اعلام می کنیم که قطعا تشک مواج یا تشک زخم بستر نقش مهم و بسیار تاثیر گذاری در جلوگیری و یا حتی بهبود انواع زخم های بستر دارند.

مشاهده: انواع بهترین و مناسب ترین  تشک های  مواج یا زخم بستر

چرا زخم بستر به وجود می‌آید؟

زخم بستر (Bed sore) یا زخم فشاری (Pressure sore)، ضایعه‌ای است که در ناحیه پوست و بافت‌های زیر آن به وجود می‌آید و علت آن، فشار پی‌در‌پی و طولانی مدت بر پوست است. معمولا افرادی به این بیماری دچار می‌شوند که ناچار هستند به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت بخوابند و توانایی حرکت و تغییر وضعیت ندارند. متاسفانه، این بیماری به سرعت به وجود می‌آید و درمان آن نیز مشکل است.زخم بستر در نقاطی ایجاد می‌شود که زیر پوست، یک برجستگی استخوانی قرار دارد و در این میان عضله‌ای وجود ندارد.

 

4 مرحله بیماری زخم بستر که باید آنها را بشناسید

برای اینکه زخم بستر به مرحله وخیم برسد، از 3 مرحله عبور می‌کند و مرحله چهارم، بدترین مرحله بیماری است. در مراحل اول، شدت زخم کم است و به ترتیب گسترش پیدا می‌کند.

در مرحله اول، پوست فرد سالم می‌باشد، اما رنگ آن قرمز شده است. به طوری که وقتی آن را فشار می‌دهیم، سریع سفید نمی‌شود. همچنین پوست دردناک می‌شود و سفتی یا نرمی یا دمای آن از حالت معمولی، کمتر یا بیشتر می‌‌گردد.

در مرحله دوم، لایه اولی پوست (اپیدرم) از بین می‌رود و یک زخم نسبتا فرورفته و به رنگ قرمز یا صورتی، در آن تشکیل می‌شود. همچنین ممکن است در این مرحله، پوست تاول نیز بزند.

در مرحله سوم، چربی زیر پوست آشکار می‌شود. زخمی که در مرحله دوم تشکیل شده بود، گودتر می‌شود و ته آن یک بافت مرده زرد رنگ تشکیل می‌‌گردد. ممکن است آسیب تا زیر پوست سالم نیز نفوذ کند.

مرحله چهارم، بدترین وضعیت ممکن است. در این مرحله عضله، تاندون یا حتی استخوان نیز دیده می‌شود. کف زخم، یک بافت مرده و خشک است. زخم گسترش پیدا می‌کند و تا زیر پوست به ظاهر سالم نیز رسیده است.

بیشتر بخوانید: تشک مواج چیست و چه کاربردی دارد؟

 

زخم بستر در چه نقاطی از بدن تشکیل می‌شود؟

تشکیل زخم بستر، به نوع قرار گرفتن بیمار بستگی دارد. در افرادی که به مدت طولانی به پشت دراز می‌کشند، زخم بستر در پشت سر، پشت استخوان‌های کتف، پشت استخوان خاجی بین برجستگی دو باسن و پشت پاشنه به وجود می‌آید.

در افرادی که مدت زیادی به صورت درازکش به روی شانه قرار می‌گیرند، زخم بستر در کناره‌های سر، گوشه لاله گوش، روی برجستگی کنار لگن و روی پوست قوزک خارجی تشکیل می‌شود.

زخم بستر در افرادی که مدت زیادی روی ویلچر می‌نشینند، در پشت استخوان خاجی، بین دو برجستگی یا روی برجستگی باسن، پشت استخوان‌های کتف یا ستون فقرات و پوست روی ساعد یا ران تشکیل می‌شود.

 

چرا زخم بستر ایجاد می‌شود؟

دلیل ایجاد زخم بستر، این است که پوست بین برجستگی استخوانی زیرین، به طور ممتد فشرده می‌شود. از طرفی دیگر، سطح بستر نیز باعث می‌شود مویرگ‌های تغذیه‌کننده پوست مسدود شوند و تا وقتی که فشار ادامه دارد، مویرگ‌ها نیز بسته می‌مانند.

انسان سالم در هنگام خواب، وضعیت خود را مرتب تغییر می‌دهد. به این ترتیب، جای خاصی از پوست تحت فشار ممتد قرار نمی‌گیرد و به همه قسمت‌های پوست بدن، خون می‌رسد.

اصطکاک ایجاد شده بین ملحفه و پوست نیز موجب کشیده شدن عروق زیر پوستی، آسیب به خون‌رسانی و در نتیجه، زخم بستر می‌شود.

بیشتر بخوانید: ونتیلاتور چیست و چه کاربردهایی دارد؟

 

علاوه بر نشستن‌ها و دراز کشیدن‌های ممتد، این عوامل نیز می‌توانند علت ایجاد زخم بستر باشند:

1. سن: پوست افراد مسن، نازک‌تر و ظریف‌تر است و قابلیت کشش کمتری نیز دارد. قدرت ترمیم و تکثیر پوست نیز در این افراد کمتر است.

2. کاهش حس لمس: آسیب‌هایی که به دستگاه عصبی وارد می‌شوند، می‌توانند حس لمس را کاهش دهند. کاهش لمس باعث می‌شود، بیمار تشکیل زخم بستر را حس نکند و باعث گسترش آن شود.

3. کاهش وزن: کاهش وزن بیمار باعث کاهش حجم عضلانی و چربی زیرپوستی می‌شود. بنابراین، بالشتک نرم بافت‌ها از بین می‌رود، پوست تحت فشار قرار می‌گیرد و زخم ایجاد می‌شود.

4. تغذیه نامناسب: اگر بیمار، کالری، پروتئین، مواد معدنی و آب کافی دریافت نکند، پوست نیز سلامتی خود را از دست می‌دهد و مستعد زخم می‌شود.

5. عدم کنترل ادرار و مدفوع: عدم کنترل ادرار باعث مرطوب شدن پوست و نیز آلودگی آن می‌شود. عفونی شدن پوست، زمینه را برای زخم بستر فراهم می‌کند.

علاوه بر موارد گفته شده، پوست خیلی مرطوب یا خشک به دلیل عرق یا اصطکاک زیاد، سیگار به دلیل کاهش خون‌رسانی به پوست، اختلال حواس به دلیل عدم حرکت در بستر و اسپاسم عضلانی به دلیل سایش زیاد پوست، از عوامل دیگری هستند که باعث بیماری زخم بستر می‌شوند.

 

عوارض زخم بستر چیست؟

زخم بستر باعث عفونت پوست می‌شود و رشد میکروب‌های عفونی گسترش پیدا می‌کند. این موضوع باعث بوی بسیار بد زخم می‌شود. عفونت پوست به استخوان و مفصل زیر آن نیز نفوذ می‌کند و باعث عفونت در این مناطق می‌شود. عفونت حتی به خون هم وارد می‌شود و باعث زخم سراسری و حتی مرگ بیمار می‌گردد. اگر زخم بستر درمان نشود، ممکن است منجر به نوعی سرطان پوست به نام Squamous cell carcinoma شود.

 

چگونه زخم بستر را درمان کنیم؟

زخم بسترهای مرحله یک و دو می‌توانند در طی چند هفته کوتاه درمان شوند. بنابراین، بهترین کار پس از پیشگیری، درمان به موقع در مراحل اولیه است. اولین مرحله برای درمان زخم بستر، کم کردن فشار ممتد می‌باشد که باعث زخم شده است. این کار با جابه‌جایی مکرر بیمار و استفاده از تشک‌های خاص یا بالشت‌های حاوی آب در محل‌های زخم انجام می‌شود. مرحله دوم، خارج کردن بافت آسیب‌دیده و مرده زخم است. برای این کار از عمل جراحی، وسایل شستشوی تحت فشار یا حوضچه‌های آب در حال چرخش، پانسمان‌های خاص و مواد شیمیایی خاص استفاده می‌شود.

مرحله آخر، تمیز کردن و پانسمان مرتب زخم است. اگر زخم، مربوط به مرحله اول باشد، می‌توان آن را با آب و صابون ملایم شست. اما، اگر زخم به وجود آمده است، شستشو باید با محلول سالین یا نمکی انجام شود.

اقدامات دیگر، تجویز دارو است تا شدت درد کاهش یابد. ویتامین c، نقش مهمی در بهبود زخم دارد. برای اسپاسم عضلانی نیز از شل‌کننده استفاده می‌شود.

اگر زخم، خیلی شدید باشد و منطقه بیشتری از پوست را گرفته و استخوان و تاندون‌ها را بدون حفاظ گذاشته باشد، بدن ممکن است نتواند بافت جدید بسازد. در این صورت، با عمل جراحی بافت‌های مرده و عفونی خارج می‌شوند و از پوست قسمت‌های دیگر بدن برای جبران پوست از دست رفته به شکل پیوندی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: اکسیژن تراپی و بیماری های ریوی

 

چگونه از زخم بستر پیشگیری کنیم؟

پیشگیری، همیشه بهتر و آسان‌تر از درمان است. بهترین روش برای پیشگیری زخم بستر، این است که وضعیت بیمار را به طور مکرر تغییر دهیم. اما، باید مواظب باشیم که در حین تغییر به پوست، کشش یا آسیب وارد نشود. همچنین، قسمت‌هایی که از احتمال بیشتری برای زخم برخوردارند، باید کمتر تحت فشار قرار بگیرند. موضوع مهم دیگر، این است که پوست به طور مرتب تمیز شود و نیز وضعیت تغذیه بیمار، سالم و خوب باشد. همچنین در سایت medicalnewstoday اطلاعات کاملی است . 

بیشتر بخوانید: آپنه چیست؟ همه آنچه درباره بیماری آپنه تنفسی لازم است بدانید!

 

نتیجه‌گیری

همانطور که توضیحات نشان دادند، زخم بستر در اثر عدم تغییر وضعیت و نشستن‌ها یا دراز کشیدن‌های طولانی به وجود می‌آید. بنابراین، برای جلوگیری از این مشکل، باید وضعیت این بیماران را مکرر و با دقت تغییر دهیم و در صورت بروز مشکل در مراحل اول، آن را شناسایی و درمان کنیم. متاسفانه، بیمارانی وجود دارند که زخم بستر در آنها چنان رشد کرده که دیگر امکان درمان ندارد و پزشک، تنها برای کاهش درد آنها، دارو تجویز می‌کند.

منابع:

www.agingcare.com/articles/what-caregivers-need-to-know-about-bed-sores-203147.htm

www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bed-sores/symptoms-causes/syc-20355893