پوکی استخوان: علل، علائم و درمان

پوکی استخوان یکی از مشکلات شایع در جوامع جهانی است و تأثیرات جدی بر سلامت و کیفیت زندگی افراد دارد. این اختلال با کاهش چگالی استخوان‌ ها و افزایش خطر شکستگی ‌های مکرر همراه است. در این راهنما از مجله پزشکی توانی نو، به بررسی علل، علائم و راهکارهای درمان و پیشگیری از پوکی استخوان می ‌پردازیم.

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یا استئوپروزیس (osteoporosis) یک بیماری است که در آن استخوان‌ ها تا حدی ضعیف و نفوذپذیر می ‌شوند که افزایش خطر شکستگی استخوان را به طور قابل توجهی افزایش می ‌دهد. در استئوپروزیس، چگالی استخوان کاهش می ‌یابد و ساختار استخوانی شکننده می شود، که منجر به استحاله استخوان ‌ها و ایجاد شکستگی ‌های مکرر خواهد شد.

این بیماری به طور عمده در زنان پس از یائسگی رخ می ‌دهد، اما مردان نیز ممکن است آن را تجربه کنند. عوامل خطر شامل سن، جنسیت، نژاد، ورزش کم، مصرف الکل و دخانیات، کمبود ویتامین D و کلسیم، استفاده طولانی مدت از استروئیدها و برخی بیماری‌ ها می‌ باشد. برای تشخیص پوکی استخوان، از آزمون اندازه‌ گیری چگالی استخوان استفاده می ‌شود. درمان عموما شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم، مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D، و در برخی موارد مصرف داروهای ضد شکستگی استخوان می‌باشد. مشاوره پزشکی در خصوص تشخیص و درمان پوکی استخوان بسیار حائز اهمیت است.

علت پوکی استخوان

بروز پوکی استخوان چند عامل می ‌تواند داشته باشد. کمبود هورمون استروژن در زنان پس از یائسگی می ‌تواند عاملی برای پوکی استخوان باشد. عوامل دیگر شامل کمبود ویتامین D و کلسیم در رژیم غذایی، کمبود وزن و عدم فعالیت بدنی، سابقه خانوادگی بروز پوکی استخوان، مصرف طولانی مدت استروئیدها، مصرف الکل و سیگار، برخی بیماری ‌ها مانند روماتیسم، بیماری ‌های کلیه و کبد و استفاده از برخی داروها است. این عوامل می ‌توانند منجر به کاهش چگالی استخوان ها و پوکی آن ها شده و خطر شکستگی استخوان ها را افزایش دهند. در بسیاری موارد پوکی استخوان، خرید عصا برای کمک به حمایت از وزن بدن و جلوگیری از زمین خوردن و شکستن استخوان ها، توصیه می شود.

علائم پوکی استخوان

علائم پوکی استخوان عبارتند از:

• شکستگی استخوان ‌ها به دلیل ضعف آن ها، اغلب در مچ، کمر، بازوها و ران
• کوتاه شدن  قد و خم شدن ظاهری در اثر شکستگی و تخریب استخوان ‌های ناحیه کمر
• درد در ناحیه پشت، گردن، شانه ‌ها و بازوها که ممکن است با حرکت یا فشار شدید تشدید شود
• سستی عضلانی، کمبود توانایی در انجام فعالیت ‌های روزمره و ضعف عمومی
• بهبود نیافتن شکستگی‌ ها و یا سرعت بسیار پایین فرایند ترمیم استخوانی
• بروز تغییرات در شکل استخوان‌ ها

در صورت تجربه هر یک از این علائم، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان مناسب الزامی است. استفاده از واکر برای کاهش فشار وارده به استخوان های ستون فقرات و پا در برخی موارد ضروری است.

علائم پوکی استخوان در زانو

علائم پوکی استخوان در زانو عبارتند از:

• درد در زانو که می ‌تواند شدید و مزمن باشد و با فعالیت ‌های روزمره تشدید شود
• ضعف و استحاله مفصل زانو که ممکن است باعث محدودیت در حرکت و آسیب شدید در روزمره شود
• صدای اضافه در زانو هنگام حرکت
• تورم و قرمزی در ناحیه زانو به دنبال شکستگی یا تخریب استخوان
• افزایش حساسیت و درد در زانو در صورت ضربه یا فشار معمولی
• کاهش قدرت و پایداری در زانو که می‌ تواند باعث ناتوانی در حرکت شود

در صورت تجربه هر یک از این علائم، مشاوره و بررسی توسط پزشک متخصص ضروری است. استفاده از ویلچربرقی در موارد شدید پوکی استخوان زانو، به دلیل عدم توانایی تحمل وزن و حرکت می تواند ضروری باشد.

عوارض پوکی استخوان

عوارض پوکی استخوان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش خطر شکستگی: پوکی استخوان باعث افزایش خطر شکستگی ‌های تکراری و جدی در استخوان ‌ها می ‌شود.
• شکستگی استخوان ‌ها: استخوان‌ های ضعیف در معرض شکستگی‌ های زودرس و متعدد قرار می ‌گیرند، اغلب این شکستگی ها در مچ، کمر، بازوها و ران رخ می ‌دهد.
• کاهش قد: پوکی استخوان باعث فشرده شدن استخوان‌ ها و کاهش قد می‌ شود.
• خمیدگی در ناحیه کمر: تخریب استخوان‌ های ناحیه کمر باعث خمیدگی و انحنای ظاهری پشت می ‌شود.
• محدودیت حرکت: ضعف و خرابی استخوان ‌ها می ‌تواند منجر به محدودیت حرکت در مفاصل شود.
• درد مزمن: پوکی استخوان می ‌تواند باعث بروز درد مزمن در مناطق مختلف بدن شود.

آیا پوکی استخوان درد دارد؟

بله، پوکی استخوان اغلب با درد همراه است. پوکی استخوان یک بیماری است که ناشی از کاهش چگالی استخوان ‌ها است و می ‌تواند باعث شکستگی ‌های آسان، کمردرد، درد در استخوان‌ ها و عضلات، انقباضات عضلانی و کاهش قد شود. در صورتی که دردی در نتیجه پوکی استخوان تجربه می ‌کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق انجام شده و برنامه درمانی مناسبی را شروع کنید. در بسیاری از موارد، به دلیل احساس درد شدید هنگام دفع یا ادرار، ممکن است نیاز به استفاده از توالت فرنگی باشد.

پوکی استخوان درمان دارد؟

بله، پوکی استخوان در بسیاری از موارد قابل درمان است. رژیم غذایی سالم، مصرف کافی ویتامین D و کلسیم، ورزش منظم، استفاده از ترکیبات دارویی مانند بیس فوسفونات و تعدیل کننده‌ های انتخابی گیرنده استروژن می ‌توانند در کنترل و بهبود پوکی استخوان کمک کنند. همچنین، استفاده از فیزیوتراپی، ماساژ و دستگاه های تقویت استخوان نیز می ‌تواند موثر باشد.

درمان پوکی استخوان

درمان پوکی استخوان متناسب با شدت و عوارض بیماری متفاوت است. در ادامه، به روش‌ های معمول درمان پوکی استخوان اشاره شده است:

رژیم غذایی سالم: مصرف کافی کلسیم و ویتامین D از طریق مواد غذایی مانند شیر و دوغ، ماهی، سبزیجات و محصولات حاوی کلسیم (مثل پنیر و بروکلی)، و از طریق مکمل‌ های مکمل

ورزش منظم: تمرین ‌های مقاومتی مانند وزنه‌ برداری کم شدت و تمرینات استقامتی مانند پیاده‌ر وی یا شنا که می ‌توانند استخوان‌ ها را تقویت کنند

داروها: بیس فوسفونات، داروهای تعدیل کننده‌ انتخابی گیرنده استروژن و ترکیبات دیگری که به حفظ و افزایش استخوان ‌ها کمک می ‌کنند

درمان هورمونی: در صورت نیاز، درمان با هورمون ‌های مانند هورمون استروژن و پروژسترون نیز ممکن است

فیزیوتراپی: فیزیوتراپی و تمرینات استحکامی و تعادلی برای افزایش قدرت عضلات و استحکام استخوان‌ ها

دستگاه‌ های تقویت استخوان: استفاده از دستگاه‌ هایی که به وسیله ارتعاشات الکتریکی، لیزر یا اولتراسونیک به افزایش استحکام استخوان ‌ها کمک می ‌کنند

حتما قبل از شروع هرگونه درمان پوکی استخوان، مشاوره با پزشک را در نظر بگیرید تا درمان مناسب و بهینه برای حالت خاص شما تعیین شود. مشاوره با پزشک و پیروی از دستورالعمل‌ ها و توصیه‌ های او درباره درمان و تغییرات سبک زندگی، می توانید در درمان پوکی استخوان بسیار موثر باشد. رد برخی موارد، به خصوص در حالت پوکی استخوان شدید در سنین بالا، پزشک ممکن است خرید ویلچر را به بیمار توصیه کند.

پوکی استخوان شدید

پوکی استخوان شدید، یا همان اوستئوپوروزیس شدید، یک بیماری است که ناحیه استخوانی را تحت تأثیر قرار می ‌دهد و باعث کاهش شدید بافت و چگالی استخوانی و افزایش آسیب پذیری استخوان‌ ها می‌ شود. در این بیماری، تراکم استخوانی به شکل قابل توجهی کاهش می ‌یابد و استخوان ‌ها دیگر به طور طبیعی قوی نمی ‌باشند. این مسئله می‌ تواند باعث شکستگی‌ های مکرر، کمردرد و کاهش قد شود.

پوکی استخوان شدید نیازمند تشخیص و درمان متخصصان ارتوپدی است. درمان می تواند شامل استفاده از مکمل ‌های خوراکی، داروها و تغییرات در سبک زندگی باشد. در بسیاری از موارد پوکی استخوان شدید، استفاده از تجهیزات کمکی مانند عصا، واکر و ویلچر ضروری است. فروشگاه تجهیزات پزشکی توانی نو، با ارائه نازل ترین قیمت ها و همکاری با برندهای معتبر، می تواند انتخاب مطمئنی در این زمینه باشد.

درمان قطعی پوکی استخوان شدید

درمان قطعی پوکی استخوان شدید به عنوان یک حالت بالقوه جدی و پیچیده، نیاز به رویکردهای گوناگون درمانی دارد. این رویکرد عموما شامل ترکیبی از موارد زیر است:

یک رژیم غذایی سالم، با توجه به نیازهای کلسیم و ویتامین D، فعالیت ورزشی مناسب به همراه تمرینات استحکام بنیه، مصرف داروهای ضد پوکی استخوان، مانند بیسفوسفونات یا رالوکسیفن، و در صورت لزوم تجویز هورمون های جنسی مانند تستوسترون در مردان و استروژن در زنان. در این شرایط مراجعه به پزشک متخصص ارتوپدی برای ارزیابی و درمان مشکلات مرتبط با استخوان ضروری است. ترکیب این رویکردها می ‌تواند به بهبود و تقویت استخوان‌ ها و کاهش خطر شکستگی‌ ها در آینده کمک کند.

جدیدترین درمان پوکی استخوان

برخی از داروهای جدید در حال حاضر برای درمان پوکی استخوان در حال ارزیابی هستند. این موارد شامل مهارکننده ‌های جدید مودولاتور گیرنده‌ های اندروژنیک انتخابی، آنتاگونیست ‌های گیرنده حسگر کلسیم، مهارکننده ‌های کاتپسین K و مهارکننده ‌های اسکلروستین می ‌شود.

در این میان مهارکننده ‌های اسکلروستین، پروتئینی که فرآیند تشکیل استخوان را محدود می ‌کند، از رشد قابل توجه تری برخوردارند. روموزوزوماب (Romosozumab) یک دارو است که با مسدود کردن پروتئین اسکلروستین که بر تراکم استخوان ها تأثیر منفی می ‌گذارد، به عنوان درمانی بسیار موثر برای پوکی استخوان شناخته شده است. این دارو به صورت تزریق ماهیانه مصرف می ‌شود و باعث افزایش تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی ها خواهد شد.

پیشگیری از پوکی استخوان

موثرترین راهکارهای پیشگیری از پوکی استخوان عبارتند از:

• مصرف مواد غذایی با کلسیم غنی مانند شیر و محصولات لبنی، سبزیجات تیره رنگ، ماهی، بادام و بروکلی
• مصرف منابع غنی ویتامین D مانند ماهی های چرب، تخم مرغ و مکمل های غذایی ویتامین D
• انجام فعالیت‌ های ورزشی منظم و مناسب برای تقویت عضلات و استخوان ‌ها
• جلوگیری از افزایش و کاهش وزن سریع، کاهش وزن به صورت تدریجی و با راهنمایی یک پزشک تغذیه
• خودداری از مصرف سیگار و الکل
• مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایشات مرتبط برای ارزیابی سلامت استخوان ‌ها و تشخیص موانع جذب کلسیم
• رعایت سبک زندگی سالم، از جمله مصرف متعادل پ غذاهای حاوی مواد مغذی، کاهش استرس و خواب کافی

سوالات متداول

چه عللی باعث پوکی استخوان می ‌شوند؟

علل پوکی استخوان می ‌تواند شامل رژیم غذایی ناکافی از مواد مغذی مانند کلسیم و ویتامین D، کاهش سطح هورمون استروژن در زنان در دوران یائسگی، عدم فعالیت بدنی مناسب، سن، سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان و مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها باشد.

چه علائمی ممکن است نشان‌ دهنده پوکی استخوان باشند؟

علائم پوکی استخوان ممکن است شامل شکستگی‌ های آسان، کاهش قد، خم شدن پشت و پاها، درد استخوانی و کاهش عملکرد استخوانی باشد.

چه عواملی می‌توانند در پیشگیری از پوکی استخوان موثر باشند؟

مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D، تغذیه مناسب، ورزش منظم، عدم مصرف سیگار و الکل، و در صورت نیاز، مصرف داروهایی که به قوام استخوان‌ ها کمک می ‌کنند، می‌ توانند در پیشگیری از پوکی استخوان مفید باشند.

چه نوع تمریناتی برای تقویت استخوان‌ ها توصیه می ‌شود؟

تمرینات با وزن بدن، می ‌توانند به تقویت استخوان ‌ها کمک کنند. به طور کلی تمریناتی که نیاز به قدرت و استقامت استخوان ‌ها دارند، مانند پیاده‌ روی سریع، پرش و تمرینات مقاومتی، نیز توصیه می ‌شوند.

آیا پوکی استخوان در همه افراد رخ می ‌دهد؟

پوکی استخوان در همه افراد رخ نمی‌ دهد. اما با رسیدن به سنین بالاتر، خصوصاً در زنان در دوران یائسگی، خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می ‌یابد. همچنین، عواملی مانند تاریخچه خانوادگی، استفاده بلندمدت از داروهای خاص، گروه‌ های خاصی از بیماران و سبک زندگی ناسالم نیز می ‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.

کلام آخر

پوکی استخوان یک اختلال عمده در ساختار استخوان ها است که با کاهش چگالی استخوان ‌ها و افزایش آسیب‌ پذیری آن ها برای شکستگی‌ ها شناخته می ‌شود. این حالت معمولاً باعث کاهش عملکرد فیزیکی، درد و تحمل بسیار پایین استخوان‌ ها می ‌شود. علل متعددی برای ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد، از جمله تغذیه نامناسب، کمبود ویتامین D و کلسیم، بیماری ‌های مزمن مانند دیابت و آرتریت روماتوئید، سن و جنسیت؛ پوکی استخوان بیشتر در زنان پس از یائسگی رخ می ‌دهد).

درمان پوکی استخوان شامل تغییرات در سبک زندگی، تجویز داروها و مکمل‌ ها و تمرینات ورزشی مناسب برای افزایش استحکام استخوان ها است. برای جلوگیری از بروز پوکی استخوان، توصیه می ‌شود که فعالیت فیزیکی منظم، مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D و اجتناب از عوامل خطرزا مانند سیگار و مصرف غذاهای ناسالم را در نظر بگیرید.