نکات مهم در استفاده از کپسول اکسیژن!

علل و شرایط بسیاری مانند سندرم دیسترس تنفسی حاد، کم‌خونی، آسم، نقص مادرزادی یا بیماری قلبی، بیماری ریه بینابینی، ذات‌الریه، بیماری مزمن انسدادی ریوی و غیره وجود دارند که می‌توانند باعث بروز هیپوکسمی یا کاهش اکسیژن خون در بدن شود. بعضی از این شرایط و بیماری‌ها به راحتی درمان می‌شوند و مشکل هیپوکسمی بیمار نیز برطرف می‌شود. اما در دیگر موارد به دلیل مشکلات مزمن ریوی و نارسایی تنفسی، بیمار نیاز مداوم به اکسیژن‌درمانی به کمک دستگاه اکسیژن‌ساز یا کپسول اکسیژن دارد. سیلندرها یا کپسول‌های اکسیژن (با ظرفیت‌های مختلف)، هنوز هم به طور گسترده در بیمارستان‌ها، کلینیک‌های سرپایی و منازل مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگرچه در حال حاضر دستگاه‌های اکسیژن‌ساز برای اکسیژن‌درمانی طولانی‌مدت و مداوم بیماران رایج‌تر هستند، اما هنوز هم کپسول‌های اکسیژن به دلیل قیمت مناسب خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از پزشکان در ابتدا اکسیژن‌درمانی را با کپسول‌های اکسیژن استاندارد قابل حمل آغاز می‌کنند؛ تا زمانی که بیمار از مصرف اکسیژن بی‌نیاز شود و یا برای یک درمان طولانی‌مدت برای وی تصمیم‌گیری شود.

 

انواع کپسول اکسیژن

اکسیژن خالص درون یک کپسول اکسیژن، در دو حالت مختلف گاز اکسیژن فشرده یا اکسیژن مایع عرضه می‌شود.

 کپسول گاز اکسیژن فشرده

هوای عادی که در شرایط جوی استاندارد تنفس می‌کنیم حاوی 21٪ اکسیژن و 79٪ نیتروژن است. اما کپسول گاز اکسیژن فشرده حاوی 99.5٪ اکسیژن خالص است. در واقع تولید‌کنندگان، اکسیژن را از اتمسفر می‌گیرند و آن را فشرده می‌کنند. هنگامی که گاز اکسیژن فشرده از کپسول آزاد می‌شود، فشار زیاد داخل کپسول به خروج آن کمک می‌کند. انتشار فشار باعث ایجاد جریان اکسیژن می‌شود که از طریق کانولا بینی یا ماسک، بیمار آن دریافت می‌کند.

کپسول اکسیژن مایع

اکسیژن مایع نیز 99.5٪ اکسیژن خالص است که در اثر سرد‌کردن گاز اکسیژن تولید می‌شود و به صورت مایع ذخیره می‌شود. برای اکثر بیماران بلافاصله پس از تشخیص، استفاده از کپسول اکسیژن مایع تجویز نمی‌شود. چرا که کپسول اکسیژن مایع به دلیل تجهیزات اضافی و آموزش‌های لازم برای استفاده از آن، عملاً برای استفاده کوتاه‌مدت غیر ضروری است. با این وجود، هنوز هم یک گزینه درمانی طولانی‌مدت معقول به دلیل ارزان‌تر و حجیم‌تر بودن است.

 

سایز و ظرفیت کپسول‌های اکسیژن

در حال حاضر کپسول‌های اکسیژن در پنج سایز 2.5، 5، 10، 20 و 40 لیتری در انواع قابل حمل و صنعتی تولید می‌شوند. کپسول‌های 2.5 لیتری کوچک و قابل حمل هستند و برای نوزادن و کودکان بیمار، ورزشکاران کوهنورد در ارتفاعات بالا و شرایط اورژانس پزشکی کاربرد دارند. کپسول‌های 5 لیتری به منظور حمل در داخل اتوموبیل شخصی و آمبولانس کاربرد دارند و حداکثر 3 تا 4 ساعت ظرفیت رساندن اکسیژن را دارند. کپسول‌های 10 لیتری مناسب‌ترین سایز برای منازل و کلینیک‌های درمانی هستند (اما قابل حمل نمی‌باشند) و معمولا با تنظیم مصرف 1 تا 2 لیتر اکسیژن در دقیقه، 8 تا 10 ساعت ظرفیت رساندن اکسیژن را دارند. کپسول‌های 20 و 40 لیتری اصولا در بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و انتقال طولانی‌مدت بیمار در آمبولانس استفاده می‌شوند و توصیه می‌گردد در منازل مورد استفاده قرار نگیرند.

 

 

 

بیشتر بدانید:دستگاه اکسیژن‌ ساز چیست؟ قیمت انواع آن + تخفیف 1402

نکات مهم در استفاده از کپسول اکسیژن در منزل

کپسول اکسیژن دارای اجزای مختلف مانومتر (برای اندازه‌گیری فشار گاز اکسیژن ورودی و خروجی کپسول)، رگولاتور (برای تبدیل واحدهای فشار مانومتر به واحد لیتر در دقیقه جریان اکسیژن)، محفظه آب (برای مرطوب‌کردن اکسیژن خروجی)، لوله کانولا بینی یا ماسک است. وجود رگولاتور بسیار مهم است زیرا به شما کمک می‌کند که مقدار خاصی از جریان اکسیژن را برای خروج تنظیم کنید و بدون آن کپسول مقدار زیادی از گاز تحت فشار را به سرعت آزاد می‌کند؛ که بسیار خطرناک است. دو نوع رگولاتور جریان مداوم و جریان پالس-دوز وجود دارد.

 

 

بیشتر بدانید: پالس اکسی‌متر یا سنجشگر اکسیژن خون چیست؟

در ادامه به نکات مهمی در مورد استفاده از کپسول اکسیژن در منزل به منظور حفظ ایمنی بیمار و همراهان او ذکر شده است.

 

نکات عمومی

- قبل و بعد از استفاده از کپسول اکسیژن، دستان خود را بشویید. دستان شما باید قبل از تماس با کپسول اکسیژن کاملاً خشک باشند (مخصوصا اگر از الکل برای ضد عفونی یا کرم و لوسیون دست استفاده می‌کنید).

- کپسول و لوله آن را تمیز نگه دارید. این کار به جلوگیری از استنشاق میکروب‌ها کمک می‌کند. در مورد نحوه تمیزکردن یا مراقبت از کپسول اکسیژن خود، از شرکت تأمین‌کننده کپسول‌های پزشکی سوال کنید.

 

به طور کلی مراحل استفاده از کپسول اکسیژن به شرح زیر است:

1. اجزای کپسول را چک کنید

• مانومتر را چک کنید تا مطمان شوید که گاز اکسیژن به میزان کافی وجود دارد. شرکت تأمین‌کننده به شما می‌گوید که چه زمانی باید کپسول اکسیژن خود را تعویض و پر کنید و یا آنها کپسول اکسیژن شما را در یک برنامه منظم تحویل می‌گیرند و می‌دهند.
• سطح آب محفظه آب را بررسی کنید. در صورت پایین‌تر بودن از سطح شاخص، آن را با آب استریل یا مقطر پر کنید. از شرکت در مورد زمان‌های تعویض محفظه آب، لوله و کانولا یا ماسک برای جلوگیری از تجمع میکروب‌ها سوال کنید.

2. لوله را وصل کنید

• همانطور که قبلا آموزش دیده‌اید؛ لوله کانولا بینی یا ماسک را از محل مخصوص خود، به کپسول اکسیژن وصل کنید.
• چک کنید که لوله خم یا مسدود نشده باشد.

3. شیر فلکه را باز و میزان جریان اکسیژن را تنظیم کنید

• میزان جریان اکسیژن را به کمک رگولاتور، دقیقا مطابق با نظر پزشک تنظیم کنید.

4. کانولا را در بینی یا ماسک خود قرار دهید

• با قراردادن کانولا در بینی یا ماسک بر روی صورت خود، به طور عادی از طریق بینی نفس بکشید.
• اگر مطمئن نیستید که اکسیژن در کانولا جریان است، یک آزمایش ساده انجام دهید. کانولا را درون یک لیوان آب قرار دهید. اگر در آب حباب ایجاد شد، پس اکسیژن در جریان است.

 

 

بیشتر بدانید: بیماری COPD یا انسدادی ریه و راه های پیشگیری و درمان!

 

نکات ایمنی

نکات ایمنی برای استفاده ایمن از کپسول اکسیژن در منزل، شامل موارد زیر است:

• باید حداقل 1.5 تا 3 متر بین کپسول اکسیژن و منابع آتش‌زا و گرما‌زا مانند سیگار، کبریت، شمع، شومینه و غیره فاصله باشد.
• بیمار سیگار نکشد و در اطراف او هم افراد سیگاری نباشند.
• در نزدیکی کپسول بنزین، گازوئیل، روغن، تینر و الکل نباشد.
• درب اتاق بیمار را باز بگذارید تا هوا جریان داشته باشد.
• مراقب باشید کپسول اکسیژن زمین نیافتد و یا به آن ضربه وارد نشود. در صورت افتادن کپسول بر روی زمین، فورا شیرفلکه آن را ببنید. اگر رگولاتور یا شیرفلکه شکسته باشند و امکان بستن کپسول نباشد، اتاق را ترک کرده و با آتش‌نشانی تماس بگیرید.
• کپسول اکسیژن را به صورت عمودی نگهداری کنید و به کمک یک ترالی نیز آن را جابه‌جا کنید.
• در صورت عدم استفاده از کپسول، شیرفلکه آن را ببنید.

 

اگر هر یک از موارد زیر را مشاهده کردید، سریعا با اورژانس یا پزشک بیمار تماس بگیرید:

1.  کمرنگ‌شدن رنگ پوست یا آبی‌شدن لب‌ها یا ناخن‌های بیمار
2.  تنگی‌نفس، خس‌خس سینه یا تغییرات دیگر تنفسی حتی با وجود اکسیژن
3. سرگیجه، بی‌قراری یا اضطراب بیشتر از حالت طبیعی بیمار
4. درد قفسه سینه

در این مطلب:

ما به برخی از اصول اولیه کپسول‌های اکسیژن و چندین مساله ایمنی مهم دیگر که باید از آنها اطلاع داشته باشید، اشاره کردیم. شرکت تجهیزات پزشکی توانی نو در زمینه عرضه کپسول‌های اکسیژن در سایزهای مختلف و تجهیزات آنها، می‌تواند به شما کمک کند.