معرفی و آشنایی با ابزار جراحی

یکی از مهمترین و تخصصی‌ترین حوزه‌هایی که با آن سر و کار داریم، حوزه تجهیزات پزشکی است. اینگونه تجهیزات، از گروه‌بندی‌ها و ابزارهای خاصی بهره می‌برد و همیشه باید کیفیت و کارایی فوق العاده بالایی هم داشته باشند. به این دلیل که وقتی صحبت از تجهیزات پزشکی می‌شود، در واقع می‌توان گفت که هر کدام از این ابزارها، از کوچکترین نمونه گرفته تا بزرگترین آن، برای مصارف مرتبط با خود ما انسان‌ها مورد استفاده قرار گرفته و کاربرد دارد. به همین دلیل، اگر در کارایی و کیفیت آن نقصی وجود داشته باشد، می‌توان گفت که خود ما نیز از این نقص و ناکارآمدی تاثیر می‌گیریم. از طرفی، متخصصین این بخش و هر فردی که به نوعی با این تجهیزات سر و کار دارد، باید به دقت آن‌ها را بشناسد و اگر هم از آن‌ها به تخصصی‌ترین شیوه ممکن استفاده می‌کند، نباید در این خصوص نقصان و ضعفی مشاهده شود. حال که صحبت از تجهیزات پزشکی شد، در این مطلب قصد داریم تا به معرفی و آشنایی با ابزار جراحی بپردازیم.

 

بیشتربدانید: جراحی بینی و ابزارهای جراحی مورد نیاز

 

معرفی و آشنایی با ابزار جراحی

ابزار جراحی، به صورت کاملاً مستقیم و دائمی در اتاق عمل با بخش‌های مختلف بدن ما تماس دارند. پس می‌توان حدس زد که این ابزارها تا چه اندازه از اهمیت بالایی برخوردار بوده و به همین دلیل باید از مناسب‌ترین و حرفه‌ای‌ترین کارایی‌ها سود ببرند. ابزار جراحی با گوشت، خون و پوست ما سر و کار دارند. بدن و اعضای مختلف بدن ما به وسیله آن‌ها بریده شده، بخیه زده شده و به اعماق بدن ما نفوذ می‌کنند. در این بین، کیفیت این ابزارها باید به شدت بالا و تضمین شده باشد. تصور کنید که در حین عمل جراحی، یکی از ابزارها، کارآمدی خود را از دست بدهد. آن وقت چه بر سر بیمار و مریض بیچاره خواهد آمد؟ حال می‌خواهیم با مهمترین و اصلی‌ترین ابزار جراحی اتاق عمل آشنا شویم.

 

• برنده‌ها و جدا کننده‌ها  (Dissectors and Cutters)
• کلمپ‌ها  (Clamps)
• باز کننده‌ها و رترکتورها  (Retractor and Exposer)
• نگهدارنده‌ها (Holding and Grasper)
• گشاد کننده‌ها (Dilators)
• ابزار دوخت و بخیه (instrument Suturing)

 

 

بیشتربدانید: چه ابزارهایی در ست جراحی وجود دارد؟

 

برنده‌ها و جداکننده‌ها (Dissectors and Cutters)

این گروه از ابزار جراحی، برای جدا کردن و بریدن بافت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و به دلیل لبه‌های برنده‌ای که دارند، باید از سایر ابزارهای جراحی در محلی جداگانه قرار گیرند. ضمن اینکه در حین تمیز کردن و استریلیزه کردن آن‌ها، می‌باید تا حداکثر دقت به عمل آید.

 

تیغ بیستوری و انواع آن

 

تیغ بیستوری یا اسکالپل، تیغه‌هایی است که از کربید تنگستن ساخته شده و به صورت یک بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع تیغ، رایج‌ترین وسیله جهت برش‌های بافتی به ویژه پوست است. تیغه‌های بیستوری از نظر شکل ظاهری و لبه‌ها، در شماره‌های 10، 10A ، 12، 11، 12B ، 12D ، 13، 15، 14، 15A، 15C، 15D ، 16، 18، 19، 20، 21، 22 و … موجود هستند. هر تیغ بیستوری جهت راحتی‌ و امنیت در استفاده، باید روی یک‌ دسته قرار گیرد که این دسته مانند خود تیغ در انواع گوناگون موجود است.

بیستوری شماره 10 رایج‌ترین نوع محسوب می‌شود که از آن به صورت کلی برای شکافتن پوست استفاده می‌شود. بیستوری شماره 11 برای ایجاد برش‌های عمیق در بافت‌های ظریف کاربرد داشته و در جراحی‌های عروقی نیز از آن استفاده می‌شود. شماره 12 عمدتاً در تانسیلکتومی (نوعی جراحی گوش حلق بینی) مورد استفاده قرار می‌گیرد. شماره 15 به دلیل تیغه کوچکی که دارد، اکثراً در ایجاد برش‌های کوچک پوستی کاربرد دارد و شماره 20 همانند شماره 10 بوده اما از آن بزرگتر است. بیستوری شماره 21، 22، 22A ، 23، 24، 25 در برش پوستی در نواحی‌ ضخیم مانند ران به کار می‌رود.

 

چاقوها

 

چاقوی کراتوم یا چشمی، معمول‌ترین نوع چاقوی چشمی است که جهت برش قرنیه از آن استفاده می‌شود. این چاقوها معمولاً یکبار مصرف بوده از زوایای گوناگونی نیز بهره می‌برند. زاویه تیغه چاقو 45 درجه است و از آن برای انجام پروسیجرهای کاتاراکت استفاده می‌شود. ضمن اینکه ضخامت آن 0٫25 میلیمتر است. دیگر انواع چاقوهای که در رده ابزار جراحی طبقه بندی می‌شوند، عبارتند از:

• چاقوی چشمی Diamond که در جراحی‌های چشمی جهت برش قرنیه از آن استفاده می‌شود.
• چاقوی sickle جهت بریدن پرده و مخاط گوش کاربرد دارد.
• چاقوی میرینگوتومی باک جهت سوراخ کردن پرده گوش و به منظور تخلیه ترشحات گوش میانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• چاقوی Sexton جهت جراحی گوش به کار می‌رود.
• چاقوی Amputatio که از نوع بسیار مقاوم و مستحکم محسوب شده و به منظور قطع عضو از آن‌ها استفاده می‌شود.

 

 

بیشتربدانید:  راهنمای خرید تخت و صندلی زیبایی و هر آنچه نیاز است بدانید(1401)

 

قیچی‌ها

 

یکی دیگر از گروه بندی‌های مرتبط با ابزار جراحی، انواع قیچی است که در ادامه با هر کدام از آن‌ها آشنا می‌شویم:

• قیچی Mayo از قدرت و مقاومت بسیار بالایی برخوردار بوده و برای برش بافت‌های ضخیم و محکم مانند عضلات کاربرد دارد. ضمن اینکه نوع مستقیم و سر کج این قیچی نیز در گروه ابزار جراحی قرار می‌گیرد.
• قیچی Metzenbaum در مقایسه با مایو نوک ظریف تری داشته و جهت برش بافت‌های ظریف و نرم استفاده می‌شود.
• قیچی نخ که از آن برای بریدن نخ‌های بخیه استفاده می‌شود. نوک این قیچی‌ها Blunt  است تا از آسیب رساندن به بافت و پوست جلوگیری شود.
• قیچی نخ‌های فلزی از تیغه‌های کوتاه و سنگینی سود می‌برد و جهت بریدن نخ‌های بخیه فلزی (فولاد ضد زنگ) کاربرد دارد.
• قیچی Dura از این قیچی جهت برش بافت‌های ظریف مثل عروق و … استفاده می‌شود.
• قیچی ایریس iris این قیچی جهت برش بافت‌های ظریف و جراحی عروقی و پلاستیک کاربرد دارد.
• قیچی وسکات برای جراحی چشمی و عروقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• قیچی موسوم به اسپرینگ، برای جراحی عروقی و چشمی به کار می‌رود.
• قیچی Tenotomy در جراحی‌های ظریف مانند پلاستیک، چشمی و عروقی کاربرد دارد.
• قیچی بلوچی که در عمل‌های مرتبط با گوش کاربرد دارد.
• قیچی Jansen که از انواع زاویه دار و بلند بوده و بیشتر جهت برش غضروف دیواره بینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• قیچی بینی که نوک باریکی دارد و در عمل‌های بینی به کار می‌رود.
• پین کاتر از انواع قیچی‌های سنگین و مقاوم که برای بریدن سیم‌ها و پین‌های ارتوپدی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در انواع اندازه‌های مختلف موجود است.
• استخوان بر جهت بریدن قسمت‌هایی از استخوان از این نوع قیچی استفاده می‌شود.
• دنده بر برای بریدن دنده‌ها در جراحی‌های ناحیه قفسه سینه استفاده می‌شود.
• قیچی پانسمان برای باز کردن بانداژ و پانسمان، این مدل قیچی کاربرد دارد.
• قیچی بند ناف برای بریدن بند ناف جنین حین زایمان طبیعی و سزارین استفاده می‌شود.

 

کورت

 

کورت (Curette) ابزاری شبیه به قاشق بوده که برای تراشیدن بافت‌ها و یا بافت برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• کورت قاشقی که از آن برای تراشیدن استخوان استفاده می‌شود.
• کورت آدنوئید به منظور تراشیدن بقایای بافت آدنوئید، بافت غیر طبیعی غدد فوقانی گلو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• کورت رحمی که برای تراشیدن آندومتر یا همان لایه داخلی پوشاننده حفره رحم و محتویات رحم استفاده می‌شود. این وسیله بیشتر در ست کورتاژ استفاده می‌شود. این نوع از کورت در انواع و اشکال مختلفی موجود است و نوک آن‌ها می‌تواند تیز یا کند باشد.
• کورت گوش نوک کورت گوش بسیار ظریف و کوچک است و برای تخلیه و تراشیدن بافت‌های گوش داخلی و استخوانچه‌های گوش مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوک این نوع از کورت ممکن است تیز یا کند باشد و از انواع مستقیم و سرکج سود می‌برد.
• کورت پوستی به منظور تراشیدن پوست کاربرد دارد.

 

 

سایر ابزار جراحی برنده و جداکننده

 

در ادامه توضیحات مرتبط با ابزار جراحی، باید به دسته بندی‌های دیگری نیز اشاره کنیم که هر کدام از انواع و اندازه‌های گوناگونی بهره می‌برند و کاربردهای مختلفی هم دارند. این موارد عبارتند از:

• پانچ برای جداکردن نمونه بافتی کاربرد دارد.
• دکولر جهت جدا کردن دو بافت حساس مثل جداکردن عصب از بافت و چربی‌های اطرافش به کار می‌رود. این ابزار، دو نوع یک طرفه و دوطرفه دارد که می‌تواند کند یا تیز باشد.
• سوزن باربارا جهت سوراخ کردن پرده گوش کاربرد دارد.
• پنس دیسک جهت نگه داشتن بافت‌ها در طول جراحی اعصاب و همین طور برای برداشت دیسک به صورت قطعات کوچک در المینکتومی استفاده می‌شود.
• رانژور ساده رانژورها برای جداکردن بافت‌های استخوانی در اعمال مختلف ارتوپدی، مغز و اعصاب و… کاربرد دارند. سه نوع رایج رانژورها شامل رانژور ساده، دابل رانژور و کریسون است.
• رانژور دابل – اکشن این ابزار، بسیار قوی‌تر از جمله رانژورهای ساده محسوب می‌شود، زیرا آرواره‌های آن دارای دو تکیه گاه است.
• کریسون برای برداشت قطعات ظریف استخوانی در طول جراحی‌های اعصاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمده کاربرد آن در المینکتومی است که برای برداشت المینای مهره از آن بهره می‌گیرند. این ابزار در دو نوع سر بالا و سر پایین دسته بندی می‌شود.
• استئوتوم از این ابزار جهت‌ نشانه گذاری و تراشیدن استخوان استفاده می‌شود که دو مدل خمی‌ده و مستقیم دارد.
• اره آمپوتاسیون از این ابزار برای برش استخوان و قطع کردن عضو استفاده می‌شود.
• جداکننده پریوست این ابزار جراحی برای پریوست از استخوان استفاده می‌کنند. این ابزار در اشکال و انواع مختلف موجود است.
• اره Gigili با کمک این اره در اعمال کرانیوتومی اقدام به برش و جدا کردن جمجمه می‌کنند. کرانیوتومی عملی است که در آن قسمتی از استخوان جمجمه جهت دسترسی به بافت مغز برداشته می‌شود. تیغه این اره برای سهولت در استفاده از دو انتها به دو دسته متصل می‌شود.
• مته دستی این ابزار نوعی دریل کوچک دستی محسوب می‌شود که جهت سوراخ کردن جمجمه در اعمال کرانیوتومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مته‌های مختلفی را می‌شود به نوک آن متصل کرد و عمل سوراخ کردن را انجام داد.
• سوهان استخوانی به منظور صیقل دادن و صاف کردن لبه‌های استخوان از آن استفاده می‌شود؛ در پروتز گذاری نیز کاربرد دارد.
• سوهان آنتروستومی‌بینی این سوهان جهت صاف کردن لبه‌های استخوان‌های حفره بینی کاربرد دارد. همچنین به دلیل نوک تیزی که دارد در جراحی آنتروستومی جهت سوراخ کردن دیواره حفره بینی از آن استفاده می‌شود.
• دریل عمدتا در اعمال ارتوپدی برای سوراخ کردن استخوان استفاده می‌شود. ابزارهای مختلفی مثل مته، پین، ریمر و فرز به آن متصل می‌شود. در سه نوع دستی، بادی و برقی موجود است.
• اسنیر لوزه یا Snar Tonsil جهت جداکردن لوزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• درماتوم برای برداشتن لایه سطحی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. قابلیت کنترل میزان ضخامت لایه پوستی مورد نظر نیز وجود دارد. تیغه‌های آن قابل تعویض است و نوع برقی آن نیز وجود دارد.

 

 

باز کننده‌ها و رترکتورها (Exposer and Retractor)

یکی دیگر از گروهبندی‌های مرتبط با ابزار جراحی، بازکننده‌ها و رترکتورها محسوب می‌شوند. هنگامی که برشی ایجاد می‌شود، می‌باید تا در طول عمل جراحی باز نگه داشته شود. این عمل نگه داشتن بریدگی به صورت کاملاً باز، توسط رترکتورها صورت می‌گیرد. این ابزار جراحی، جهت عقب راندن بافت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، به طوری که جراح به راحتی می‌تواند به محل انجام عمل دسترسی داشته و عمل را بدون هیچ گونه مزاحمتی انجام دهد.

در برخی موارد نیز لازم است تا اندام با استفاده از این رترکتورها عقب نگاه داشته شود تا محل جراحی به میزان مطلوب نمایان شود. رترکتورها در اندازه و اشکال و انواع مختلفی در دسترس بوده و هر یک جهت عقب کشیدن اندام خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. رترکتور‌ها دارای دو نوع دستی و اتوماتیک بوده که در مدل اتوماتیک آن، ضامن قفلی که در دسته‌های آن قرار داده شده باعث می‌شود تا اکارتور بدون تغییر درجه در ناحیه باقی بماند.

 

 

نگهدارنده‌ها (Grasper and Holding)

 

نگهدارنده ها، از دیگر گروه‌های مرتبط با ابزار جراحی محسوب می‌شوند که از انواع و مدل‌های مختلفی سود می‌برند. این موارد عبارتند از:

• پنس که به جراح کمک می‌کند بافت‌های بدن را گرفته و محکم نگه دارد. چه بخشی از پوست یا روده را نگه دارد و چه در طول عمل جراحی شریان را محکم کند، همیشه می‌توانیم به پنس‌ها اعتماد کنیم. همچنین، این ابزار جراحی در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارد، به گونه‌ای که جراح می‌تواند با توجه به نیازهای خاص خود، یکی از آن‌ها را انتخاب کرده و مورد استفاده قرار دهد
• سوزنگیر از آنجایی که بخیه زدن بافت‌‌های بدن که در زمان عمل جراحی بریده شده‌اند، پروسه بسیار مهمی است. حتی کوچکترین اشتباه جزئی در حین بخیه‌ بافت، بیمار را به مدت روزهای متمادی پس از اتمام عمل جراحی، ناراحت و آشفته می‌کند. جهت جلوگیری از تمام این عوارض و بخیه درست بافت، جراحان از پنس‌های سوزن‌گیر استفاده می‌نمایند. این ابزار به جراح اجازه می‌دهد تا سوزن را در حین بخیه زدن بافت مورد نیاز، به طور محکم نگه دارد.

 

گشاد کننده‌ها  (Dilators)

 

این ابزار جراحی، جهت گشاد کردن دریچه‌ها و مجاری بدن کاربرد داشته و ورود آسان‌تر سایر ابزارهای جراحی را به داخل مجاری و حفره‌های بدن امکان پذیر می‌کند. دیلاتور گاهی به منظور رفع انسداد و همین طور جلوگیری از ایجاد آمبولی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابزار جراحی مورد بحث به ترتیب و از قطرهای کم تا قطرهای زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند یک یا دو طرفه باشند. معمولاً هر نوع از دیلاتورها، برای بخش خاصی از بدن به کار می‌رود.

 

 

دوخت و بخیه (Sutures instrument)

 

در حین عمل جراحی، برش‌هایی جهت انجام عمل ایجاد می‌شوند که برای دوختن آن‌ها از ابزار‌های مختلفی استفاده می‌شود. در ادامه، به ابزار جراحی دوخت و بخیه بیشتر می‌پردازیم.

• نخ‌های جراحی: همان نخ بخیه جراحی بوده که عموماً جهت اتصال مجدد بافت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا محل بریدگی پس از عمل جراحی بسته شود. نخ‌های بخیه قابل جذب از مواد مصنوعی مانند اسید پلی‌لاکتیک، اسید پلی‌گلیکولیک و کاپرولاکتن ساخته می‌شوند. نخ‌های جراحی غیر قابل جذب، غیر قابل تجزیه هستند، بنابراین نمی‌توانند توسط بدن تجزیه و جذب شوند. مواد مورد استفاده در ساخت نخ‌های جراحی غیر قابل جذب معمولاً از پلی پروپیلن، نایلون و یا پلی استر هستند.
• استاپلر یا منگنه‌ی جراحی: جراحان ترجیح می‌دهند از منگنه‌های جراحی به جای بخیه استفاده کنند. مزیت اصلی آن بدین گونه است که امکان‌ تراوش خون از زخمی که به وسیله یک استاپلر بسته شده باشد، به حداقل می‌رسد. به غیر از بستن محل برش جراحی، منگنه‌های جراحی همچنین جهت بستن مجدد و برداشتن بخش‌هایی از برخی اندام، مفید هستند.

 

 

جمع بندی و نتیجه گیری

یکی از مهمترین و حساس‌ترین تجهیزات پزشکی، ابزار جراحی است که برای خرید و انتخاب انواع گوناگون آن باید کاملاً دقت کنیم. در این رابطه، بالاترین سطح کیفیت و کارایی مدنظر است. زیرا ابزار جراحی به صورت مستقیم با بدن و اندام‌های انسان در ارتباط بوده و نباید کوچکترین نقص و ناکارآمدی در آن‌ها وجود داشته باشد. اگر قصد دارید ابزار جراحی خریداری کنید، می‌توانید به فروشگاه آنلاین توانی نو مرجعه نموده یا با کارشناسان ما در ارتباط باشید.